Yıllık İzin Hakkında Bilinmeyenler
Konu yıllık izin olunca belki birçoğunuz, bir İnsan Kaynakları Uzmanı kadar bilgi sahibisinizdir, ama yine de bilmediğiniz ya da yanlış bildiğiniz bazı şeyler olabilir. Bu nedenle bu yazıyı okumanızı tavsiye ederim.
Yıllık izin hakkı: Bir işçinin yıllık izne hak kazanması için bir yıl fiili olarak çalışması gerekmektedir. Altı ayı doldurduktan sonra işçinin 1/2 oranında izin hakkı olacağı gibi bir düzenleme kanunda yer almadığından, bu konudaki taleplerin kabulü işverenin takdirine bağlıdır.
Doğum izni kullandığımız dönem yıllık izin talebi açısından fiili olarak çalışılmış gibi mi değerlendirilecek? Sıkça karşılaşılan ve merak edilen bir husus da kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günlerin yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılıp sayılmayacağı konusudur. İşçi o işyerinde dokuz ay çalışıp doğum iznine ayrılmışsa, almış olacağı 16 haftalık doğum izni sonunda bir yıl çalışma şartını sağlayıp, yıllık izne hak kazanabilecektir.
Manevi tazminat talebinde bulunabilmek için tazminat istediğimiz tarafın kusurlu olması gerekmektedir. Kanun bu kişinin ağır kusurlu olmasını değil, kusurlu olmasını yeterli bulmuştur. Eşini aldatan taraf, psikolojik ya da fiziksel şiddet uygulayan ve tavırları ile boşanmaya yol açan kişi “kusurlu” kabul edilmektir.
Yıllık izin süreleri: Çalışanın yıllık izin süresi i) Çalışma süresi bir yıldan beş yıla kadar ise (beş yıl dahil) ondört günden, ii) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az ise yirmi günden, iii) c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla ise yirmialtı günden az olamaz. İşyerleri kendi takdirleri ile bu süreyi arttırabilirler, ancak azaltmaları mümkün olmamaktadır.
İzne çıkış zamanını belirleme hakkı: Diğer bir konu ise Yargıtay’ın sabit kararları ile de kesinlik kazandığı üzere, işçinin izne gideceği tarihi belirleme yetkisinin işverene ait olduğudur. Yani işveren işçinin istediği tarihte izne çıkmasına engel olabiliyor. Ancak işverenin, işçinin bu konudaki talebini haklı gerekçelerle red etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde işçiyi gözetme ve medeni kanun dürüstlük kuralına aykırı davranmış sayılacaktır.
İzinde başka işte çalışma yasağı: Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı başka bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Bu durumda tatilde çalışmak isteyenler bir kez daha düşünsün, derim.
İzin öncesi maaş/avans: İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Bu durumda siz maaşınızı ayın birinde alıyorsanız ve tatile ayın 15-20’si civarlarında çıkacaksanız tatil öncesi maaş ya da avans isteme hakkına sahipsiniz.
Yıllık izin kaça bölünür?: Öncelikle işveren işçinin sahip olduğu yıllık izni kendi takdiri ile bölerek veremez. Ancak işçi kabul ederse sahip olduğu yıllık izin bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Yıllık iznime ramazan bayramı denk gelecek, bu durumda izin sürem ne olacak? Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Bu durumda izni ramazan bayramı tatiline rastlayanların izinlerine bayram tatili süresinin eklenmesi gerekecektir.
İzin süresini arttırma fırsatı: Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
İznimi kullanmadan işten ayrılmam gerekirse? İş sözleşmesi, hangi nedenle sona ererse ersin, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretinin, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerekecektir.
